Адуу услуулна гэж 7 8 залуу Хамарааг авч яваад хөдөө аваачаад хvчuрхийлсэн байсан. Би бичиж чадахгүй нь ээ …

Cайн уу. Би нэг дурсамж гэхиймуу тийм юм бичиж болох боловуу. Уншиж үзээд болно гэвэл нийтлээд өгөөрэй. Их дээр үеийн явдал л даа. Одоогоос бараг 20 жилийн өмнөх явдал ч санаанаас гардаггүй юм.

Манайх хотод ээжийн аав ээж хөдөө сумын төвд амьдардаг байлаа. Цагаан сар наадам хоёр заавал очно зундаа бол бараг сар гаруй болчихдог байсан юм цагаан идээн дээр байна гээд. Эмээ өвөө 2 маань энгийнээс энгийн үр хүүхдүүддээ л амттай шимтэй бүх юмаа хадгалдаг сайхан хөгшчүүд байсан даа. Би ч зун тэр 2 дээрээ жинхэнэ жаргал гэж энэ үү дээ гэмээр л дураараа дургидаг байлаа хэхэ. За энэ ч яахав ярих сэдэв маань биш юм.

Сумын төвийн буйдхан тосгон ч гэсэн миний үеийн хүүхдүүд амралтаараа эмээ өвөө дээрээ ч ирнэ угаасаа л тэнд амьдардаг хүүхдүүд ч байна ер нь маш олон хүүхдүүд байдаг байсан. Нар мандахаас бараг шөнө дөл хүртэл тоглоно. Тэр дунд Хамраа гээд бид нараас 4 5 эгч байсан байх тухайн үед 14 15 л байсан болвуу охин бий. Сумын төвд хөгшин настай эмээтэйгээ амьдардаг. Жинхэнэ нэр нь мэдээж Хамраа биш л байсан байлгүй гэхдээ хүн болгон л Хамраа л гэдэг байсан. Тэр маань багад нь орноос нь унагасанаас болдог л гэдэг байсан жоохон бэрхшээлтэй. Тэхдээ бүр тийм донгио биш ярихдаа жоохон муу гэхдээ хүний хэлснийг маш сайн ойлгоно. Хэзээ ч хэний ч үгнээс гарна гэж байхгүй. Бараг тэр сумын төвийхөн дундаа 1 зарцтай байсан гэхэд болно.

Хамрааг ерөөсөө хүн болгон зарна. Тэнд ус ав энд мод хагал эднийд аяга шанага угаа гээд л Би Хамарааг амьдралдаа хэн нэгэнд үгүй гэж огт хэлж үзээгүй байх гэж боддог юм. Нэг юм хий гэвэл нээх цовоо дуугаар За гээ л гүйгээд явчихдаг байсан. Бид нартай тоглохдоо их дуртай хөөрхий. Бид ч 10 хүрээгүй хүүхдүүд тэ н эг дон г ио гэж шоолно чамтай тоглохгүй гэж ад үзнэ. Эвий минь инээгээд л дагаад гүйгээд байдаг байж билээ. Хэнд ч хэзээ ч буруу хар санаа өвөрлөж үзээгүй ёстой яг л цагаан цаас шиг охин. Зун очиход улаан эрээн даавуун өмд хар пудволктой, өвөл очиход ямар өнгө байсан нь ч мэдэгдэхээ больсон нэг муу дан тэрлэгтэй байдаг байсан. Өөр хувцастай байхыг нь би лав хараагүй юмдаг.

Тос даасан бор царайтай, маш гоё тунгалаг тас хар нүдтэй гэм нь жоохон сартгар хамартай охин байсын. Тэрнээс нь болоод л Хамараа гэх болсым болвуу даа. Тэхдээ үнэхээр гоё тунгалаг хар нүдтэй байсан. Бид нар хотоос машинтай гараад л явж явж өвөө эмээгийнд очиход бараг тэр 2-оос маань түрүүнд Хамараа л тосно шүү дээ. Нусаа татаад л инээд алдаад л гүйгээд ирнэ. Сумын төвийхөн бол огт тоохгүй усанд яв тэг ингэ гэж зандчиж загнана уу л гэхээс эвийлж хөөрхийлөх хүн нэг байхгүй. Өөрөө ч тэгэх л ёстой юм шиг тэрнээс өөрөөр байх боломжгүй юм шиг л байна. Нэг удаа тоголж байгаад яагаад ч билээ бид 2 үлдээд танай аав ээж 2 хаана байдын гэж асуусан од болсон гэж хэлээд учиргүй инээж байсныг нь мартдаггүй юм.

Одоо бол тийм хүн нэгэн цагт амьдарч байсан шүү гэдгийг ярих түүнийг дурсах хүн байхгүй байх. Угаасаа л бүгд л тэр дороо мартсан. Миний аав харин өөрөө зов л он их үзсэн болоод тэгдиймуу Хамараад их сайн байж билээ. Эвий амьтны нялх үр хүн болгоны гарын үзүүрт зарагдаж явах юм гээд л хүмүүс Хамарааг зарахад их дургүй. Наад муу жаахан охин чинь яаж даахав дээ та нар өөрсдөө юмаа хийгээч гээд л очих болгондоо аав ээж 2 Хамараад заавал амттай чихэр янз бүрийн юм тусад нь бэлдэж очно. Бэлгээ аваад л бөөн баяр болно. Хэл ярианы хөгжил нь муу байсан л даа. Юу гээд байгаа нь сайн ойлгогдохгүй. Сандрахаараа юмуу баярлахаараа бүр ойлгогдохгүй хэхэ.

Чихрээ аваад л баахан юм шулганана. Бүр яаг жинхэнээсээ баярлана. Би нэг удаа тэ нэ г юм чинь зүгээр л чихрээ идээч юу гээд байгаан. Гэхэд манай аав чамаас л ухаантай даа гэж билээ. Хүүхэд ч байж аавыгаа өөр хүүхэд өмөөрсөн гээд шарандаа тэр өдөржин хоол идэхгүй их дөвчгөнөж байж билээ. Өвөө эмээ 2 минь бөндгөнөөд л. Тэ нэ г намайг бурхан өршөөг. 3 юмуу 4-р ангид орох зун наадмаар өав ээж бид 3 ээлжит амралтаараа явлаа даа. Уламжлал ёсоор Хамараа маань тосох ёстой байдаггүй шүү. Аав ээж 2 бүр гайхаад энэ яачив гээд. Уг нь заавал ирдэг байхгүй юу.

Ямар ч өдөр бороо цасан шуурга болж байсан маасайтлаа инээгээд л байж байдын тэгэхэд байдаггүй. Өвөө эмээгийндээ очоод аав Хамараа маань хаачсан бэ тосохгүй байх чинь гомдчоо юу гэсэн. Эмээ намайг миний охин хажуу гэрт эгч ах нар чинь байгаа орж тогол гэдгийн. Сүүлд учрыг нь сонсоход сумын чухам баяны хүүхэд хажуу зэргэлдээ сумын найз нартайгаа сумын наадамд морь уяж л дээ. Хамарааг худгаас адуу услаатах гэж. Өнөөх маань мэдээж хэлснээр нь хийж. Адуугаа услуулчихаад 7 8 залуу эзгүй хээр чирж аваачаад хүч ирх ий лсэн байсан. Тэгчихээд эзгүй хээр хаяад явсан байсан. Шөнө дөлөөр Хамараа маань мөлхсөөр сумын төвдөө очоод манай ээжийн дүүгийх хамгийн захын айл л даа.

Тэднийд хамаг юм нь ц у с болчихсон ирсэн гэсэн. Ал ха ж явж чадахгүй мөл хсө өр байгаад ө вд өг нь юу ч үгүй болоод. Бурхан минь яасан хэцүү юм бэ би би бичиж чадахгүй нь. Тэднийхэн сандраад л хүргэн ах маань мотоциклотой тэр шөнөдөө шууд аймгийн төвийн эм нэ лэг рүү аваад явсан байсан. Би яг тухайн үед томчууд юуг тэгж шивэр авир гэж шивэгнээд шахуу яриад байгааг ойлгохгүй байсын. Эмээ маань нул им саа арчаад л мааниа эргүүлээд аав ч гэсэн доошоо хараад л юм бодоод л суугаад, ер нь томчууд нэг л дуу муутай ямар нэг юмыг хүлээсэн байдалтай болцон байсан. Тэр жил аав ээж 2 ямар ч билээ ажилтай гээд наадмын өдрүүдээр л очиж байхаар болсон байсын.

4 юмуу 5 л хоносон байх. Бид ч явах болоод аав ээж 2 замаасаа далийж Хамараагийн бэлгийг өгчихөөд явна гээд аймгийн төв рүү явсан. Хэвтэж байсан өрөөнд нь 3 уулаа орсон. Би таниагүй. Бурхан минь. Тийм хэрэг болсны дараа бараг 7 хонож байхад баргийн ха в дар хө х н я ц бол багасна даа. Хөм сг ийг нь сэт лээ д, нүд амыг нь тэс ц ох иод айм аа р болгоцон байсан. Бөг с өн б ие нь тэр чигээрээ бо олтт ой гуурс унжуулчихсан байсан. Бид 3-ыг орж очиход нэг ч үг хэлээгүй. Аав миний охин хоолоо идсэнүү ажаа нь зөндөө гоё чихэр авчирсан гэхэд ч юу ч дуугараагүй. Ээж уй ла ад л байсан. Би бол юу болоод яагаад энд ингээд хэвтэж байгаан бол гэж гайхсаар байгаад л таарсан.

Яг 2 хоногийн дараа Хамараа маань өнгөрсөн. Ээжийн дүү эмнэлэгт үзүүлэх гэж ирээд Аав ээж 2 той ярьж байхыг нь би сонссон. Ухаан нь зүгээр хэрнээ нас бартлаа нэг ч үг хэлээгүй яг нас барахдаа нүднээс нь ну ли мс бөнжигнөөд л байсан гэж. Шулуун гэдэс бүдүүн гэдэс хамаг юмыг нь бяц ла ад за дла ад хаячихсан байна лээ гэж. Тэгсгээд л мартацгаасан. Тэр залуус я л ава х нь битгий хэл наадамд морьд нь айрагдаад бөөн баяр давхиж явцгаасан гэж байсан.

Би ч гэсэн ялгаагүй дээ байнга дурсаад байхгүй хааяадаа нэг санаанд орж ирнэ. Хамараа байсан бол ямар хүүхэн байх байсан бол гээд л. Сүүлд харин би өөрөө ээж болчихоод нэг шөнө хүүхдээ хөхүүлээд сууж байхдаа нүдээ ха вд тал эхэр татаж уй лс ан даа Хамараагаа өрөвдөөд. Өөрөө тийм сайхан сэтгэлтэй нандин сайхан байж энэ хорвоогоос явахдаа хүмүүст яасан их гомдоо бол доо гэхээс л сэтгэл хэцүү байдгын.